Het verhaal van Penelope is bekend: terwijl haar man Odysseus een verre oorlog aan het vechten was, bleef Penelope thuis zitten en wachten op de terugkeer van haar geliefde. Omringd door invasieve minnaars, jagend op haar schoonheid en de troon, weigerde Penelope om in te gaan op hun avances. Ze stelde haar keuze voor een nieuwe echtgenoot uit tot ze het lijkkleed voor haar grijze schoonvader Laërtes af had. Alleen bleef dit een onvoltooid werk, want Penelope trok elke nacht weer uit wat zij overdag had afgewerkt.
Penelope is de geschiedenis in gegaan als de trouwe vrouw, bereid om haar bestaan op te offeren voor een man die misschien nooit zou terugkomen; ze werd ook het symbool van de vrouwelijke intelligentie (door haar smoes kon de troon in de handen van Odysseus blijven), die zich ontplooit in de strikt huishoudelijke sfeer.
Maar wat als Penelope ons iets kon zeggen over hoe vrouwen de migratie ervaren? Weggerukt uit hun omgeving, van hun naasten en dagelijkse miserie, gaan deze vrouwen op zoek naar een beter leven, voor zichzelf en voor hun kinderen. Zoals Penelope haar lijkkleed elke nacht weer uittrok, zo moeten de vrouwelijke migranten (bestaat er trouwens geen beter woord om vrouwen in hun migrant zijn te erkennen?) telkens banden doorknippen: wat er was, zal er niet meer zijn. Er wacht hen een nieuwe, onbekende wereld, die de belofte van een betere morgen in zich schuil houdt.
In deze nieuwe wereld moeten ze weer beginnen te weven: persoonlijke banden, verbindingen met en in een nieuwe stad, dunne en fragiele draden die hun kinderen naar een beter leven zullen loodsen.
Deze vrouwen staan er, net als Penelope, vaak alleen voor: er zijn mannen die blijven rouwen om wat niet meer is, mannen die de draad niet kunnen oppikken, laat staan deze gebruiken om een nieuw verhaal te weven. Er zijn mannen die hun oude thuis nabootsen in hun nieuwe plek, terwijl de vrouwen juist voor verankering en verbinding zorgen in het land van aankomst.
Geduldig, bescheiden en wat onwennig bouwen deze hedendaagse Penelopes een nieuw levensverhaal op: wie goed kijkt, zal sporen van het verleden zien, zachte heimwee naar verlaten zekerheden, maar ook een weloverwogen afscheid van pijn en onzekerheid.
En wie nog beter kijkt, zal een nieuw verhaal ontwarren, met kiemen van hoop, geluk en voorspoed.
Annalisa Gadaleta, 47 ans, née en Italie et en Belgique depuis 25 ans. Mère de deux enfants, j'ai plusieurs expériences professionnelles dans le secteur social; les 6 dernières années j'ai été échevine à Molenbeek Saint-Jean, en charge de politiques environnementales et des Affaires Néerlandophones. Actuellement cheffe du service d’études chez Unia, Centre interfédéral de lutte contre le racisme et la discrimination. Engagement, passion et optimisme sont au cœur de mes actions.